برای درمان زخم معده چی بخوریم ؟

زخم معده یا اولسر پپتیک (peptic ulcer disease) یک آسیب خوش خیم در دستگاه گوارش است که بیشتر در معده و ابتدای روده باریک (دوازدهه) دیده میشود (تصویر A زخم دوازدهه را نشان میدهد و تصویر B زخم معده)، در گذشته تصور بر این بود که عواملی مثل خوردن غذا های پر ادویه، استرس و … علت زخم معده است اما امروزه علت اصلی آن را باکتری ای به نام هلیکوباکتر پیلوری می دانند. هر چند که بروز بیماری زخم معده در افرادی نظیر افراد سیگاری، کسانی که شغل پر استرس دارند و سبک زندگی مناسب ندارند بیشتر دیده میشود.
در حالت عادی مخاط معده به وسیله ترشحاتی که از سلول های دیواره معده ترشح میشود نسبت به اسید معده محافظت میشود. زخم معده در اثر از بین رفتن این اثر محافظتی ایجاد میشود و درد شدیدی را به بیمار تحمیل میکند.

زخم معده در ناحیه معده به همراه تحریک سلول های تولید کننده اسید و کاهش عملکرد سلول های تولید کننده پپسین (آنزیم پروتئینی تولید شده در معده برای هضم پروتئین ها) همراه است.
در ناحیه دوازدهه روده باریک نیز با افزایش تولید اسید و کاهش ترشح بیکربنات همراه است.

از مهمترین عوامل ایجاد زخم معده میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
باکتری هلیکوباکتر پیلوری
مصرف زیاد داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs)
مصرف سیگار
مصرف الکل
استرس
عواملی که در بالا گفته شد در صورتی که فرد آلوده به باکتری هلیکوباکتر پیلوری باشد زخم معده را تشدید میکنند.

علائم زخم معده

زخم معده با درد در ناحیه بالای شکم شناخته میشود و میتواند ساعتی پس از خوردن غذا شروع شود و تا ساعت ها ادامه پیدا کند، همچنین گرسنه ماندن و خالی ماندن معده میتواند این درد را تشدید کند بنابر این باید از خالی ماندن معده اجتناب کرد.
شایعترین علامت زخم معده درد معده و احساس سوزش در وسط معده است، میزان و شدت درد به وخامت زخم بستگی دارد.
از دیگر علائم و نشانه های زخم معده میتوان به موارد زیر نیز اشاره کرد:

درد مبهم در بدن و قسمت شکم.
کاهش وزن غیر عادی و بدون دلیل که به علت زخم معده میتواند به صورت پنهان برای فرد رخ دهد.
کاهش اشتها و عدم تمایل به غذا خوردن به علت درد در معده.
حالت تهوع و استفراغ.
نفخ معده و آروغ.
سوزش معده یا سوزش سر دل که میتواند به علت رفلاکس باشد. همچنین میتواند به صورت سوزش قلب نیز دیده شود و سوزش در قلب احساس شود.
دردی که با خوردن و نوشیدن تسکین میابد.
کم خونی و مدفوع تیره رنگ که به علت خونریزی معده میتواند رخ دهد.
بی حالی و خستگی که در ادامه خونریزی معده و کم خونی رخ می دهد.

درمان زخم معده بر اساس شدت و علت بیماری متفاوت است، در برخی موارد زخم معده نیاز است تا از آنتی بیوتیک ها برای درمان عفونت میکروبی در بیمار استفاده شود که میتواند ترکیبی از آنتی بیوتیک های مختلف باشد.
استفاده از آنتی اسید ها و داروهایی که مانع تولید اسید در دستگاه گوارش میشوند نیز یکی دیگر از راهکار های درمان و تسکین درد زخم معده است؛ البته استفاده طولانی مدت از این داروها میتواند سبب پوکی استخوان شود و احتمال خطر شکستگی استخوان را افزایش دهد. به همین دلیل از مصرف خودسرانه این داروها خودداری کنید و زیر نظر پزشک درمان دارویی خود را ادامه دهید.
استفاده از داروهایی که اثر اسید معده را کاهش می دهند و یا اثر محافظتی بر مخاط معده دارند نیز از دیگر داروهای معمول مورد استفاده در درمان زخم معده میباشد.
بیماران باید به این نکته توجه داشته باشند که حتی در صورت برطرف شدن علایم بیماری، حتما روند درمان زخم معده را ادامه دهند تا بیماری به طور کامل درمان شود.
برای بهبود سریعتر زخم معده بیمار باید در رژیم غذایی خود نیز نکاتی را رعایت کند تا از تشدید بیماری جلوگیری کند و موجب بهبود سریعتر بیماری زخم معده شود که در ادامه به آن میپردازیم.
در برخی موارد نادر ممکن است برای درمان زخم معده نیاز به عمل جراحی برای برداشتن قسمتی از معده نیاز باشد.
درمان زخم معده زمان بر است و بیمار باید برای مدتی مراعات رژیم غذایی خود را بکند و در مورد مصرف غذاهایی که موجب وخیم تر شدن وضعیت بیماری میشود محتاط باشد، در صورت رعایت موارد ذکر شده به مرور زمان روند درمان تا بهبود کامل زخم معده ادامه پیدا میکند.

رژیم غذایی برای درمان زخم معده باید متعادل و مناسب باشد و از مصرف غذاهای پرحجم و چرب خودداری کنید.
از مصرف نوشیدنی های کافئین دار مثل قهوه، چای و نوشابه های کافئین دار خودداری کنید، این مواد با افزایش ترشح اسید معده میتوانند موجب وخیم تر شدن وضعیت بیماری زخم معده شوند.
مصرف زیاد ادویه ها بخصوص فلفل سیاه موجب التهاب مخاط معده و افزایش ترشح اسید معده میشود و نباید در رژیم غذایی به مقدار زیاد استفاده گردند.
مصرف الکل موجب تخریب مخاط معده میشود و در روند درمان اختلال ایجاد میکند، مصرف الکل به همراه عوامل زمینه ای دیگر موجب شدت زخم معده میشود. مصرف الکل در افرادی که به زخم معده مبتلا هستند باید محدود شود.
مصرف پروبیوتیکها در درمان زخم معده میتواند موثر باشد.
مصرف میوه و سبزی کافی و دریافت کافی فیبر غذایی در درمان بیماری زخم معده اثر بخش است.

برای کاهش حالت تهوع در بیماران مبتلا به زخم معده میتوان از مقادیر کم زنجبیل استفاده کرد، توجه داشته باشید که مصرف زیاد زنجبیل میتواند با داروهایی رقیق کننده خون و داروهای کاهنده قند خون تداخل داشته باشد.
۲-۳ ساعت قبل از خواب از مصرف غذا خودداری کنید و چیزی نخورید.
استراحت کافی، آرامش و خوابریال پایه و اساس مراقبت های کلی در بیماران مبتلا به زخم معده و دوازدهه هستند، زیرا سبب ارتقاء فرایند طبیعی التیام در بدن می شوند. همچنین آموزش مهارت های آرام بودن و مقابله با استرس که می توانند به بیماران جهت مقابله با استرسور های روانی کمک کنند لازم است.
تشویق بیماران به صحبت در مورد اضطراب، عصبانیت و ناامیدی کمک می کند تا احساس بهتری داشته باشند.فعالیت بدنی مناسب در برطرف شدن تنش ها کمک کننده است.
عاداتی مانند سیگار کشیدن که منجر به پیشرفت زخم می شوند، باید ترک شوند.
از مصرف داروهای معمول مانند آسپرین و NSAIDs ها بدون تجویز پزشک باید خودداری شود.