دوره فشرده امگا شناسی

آنچه توجه محققان را به خود جلب کرد این بود که بروز بیماریهای قلبی و سکته در اسکیموها بسیار پایین و نادر است . محققان در پی یافتن پاسخی برای علت این موضوع و توجه ویژه به رژیم غذایی در مناطقی با شیوع پایین بیماریهای قلبی دریافتند که رمز سلامت آنها مصرف محصولات دریایی می باشد که امگا3 کافی برای عملکرد طبیعی سلولها را فراهم می کند. مطالعات اپیدمیولوژیکی بزرگ و معتبری در زمینه اثرات امگا3 بر سلامت و عملکرد طبیعی ارگان های بدن صورت گرفته است.که همگی موید نقش انکار ناپذیر مصرف آبزیان در سلامت عمومی بدن بوده است.

اسیدهای چرب ضروری

در واقع بدن برای حفظ سلامت خود به دو گروه چربی نیاز دارد که حتما می بایستی از طریق غذا به بدن برسند . زیرا بدن خود توانایی ساخت این دو گروه چربی را نداشته و فقط از طریق رژیم غذایی می تواند این چربی ها را دریافت کند. به همین علت به این چربی ها اسیدهای چرب ضروری نام داده اند. کمبود این چربی ها عوارض بسیار جدی را به دنبال می آورد از علائم پوستی تا علائم عصبی , گوارشی , عملکردی و مغزی از نتایج کمبود این چربی ها می باشند.

این چربی ها شامل امگا 3 و امگا6 می شوند که بدن, دیگر چربی ها را از آنها تولید می کند. این اسید های چرب برای عملکرد طبیعی بدن ضروری هستند بخشی از فعالیت آن در کنترل روند انعقاد خون , در ساختار سلولی و در ساخت غشای سلولهای مغزی بوده و همچنین اثرات بسیار مفیدی در محافظت در مقابل بیماریهای قلبی عرقی , سکته ها , بیماریهای پوستی مانند پسوریازیز و افسردگی, آسم و … دارند.

البته امگا-9 نیز لازم است اما “ضروری” نیست چون بدن قادر است مقدار اندکی از آن را به وسیله اسید های چرب ضروری غذایی بسازد.

دو فرم اصلی امگا 3 وجود دارد . یکی آلفا لینولنیک اسیدها که در منابع گیاهی گردو , تخم آسیاب شده کتان , روغن کانولا , سویا و دانه کنجد به مقدار فراوان یافت می شود . ،

فرم دیگر آن اسیدهای چرب “ایکوزا پنتانوئیک اسید “و” دوکوزا هگزانوئیک اسید “می باشند که در ماهی ها به ویژه انواع ماهی های چرب مانند ماهی خال مخالی , ماهی های خاویاری , سالمون و تن و …به مقدار زیاد وجود دارد.

در رژیم غذایی تنها بر مصرف منابع گیاهی امگا3 اکتفا نکنید.زیرا تبدیل نوع امگا3 گیاهی به دوکوزا هگزانوئیک اسید نیازمند مسیرهای آنزیمی است که فعالیت این آنزیم خود تحت تاثیر وضعیت ویتامین و املاح بدن مانند منگنز, ویتامین B6, B3 و روی و ویتامین C قرار دارد.

این نکته را نیز در نظر داشته باشید که به دلیل از بین رفتن اسید لینولنیک ( امگا3 ) درحرارت بالا، استفاده از روغن های حاوی لینولنیک برای پخت و پز و سرخ کردن ماهی های حاوی این اسید چرب باعث از بین رفتن مقدار قابل توجهی از آن می شود.

اسیدهای چرب امگا6

امگا 6 نیز گروهی دیگر از اسیدهای چرب ضروری است که همراه با امگا 3 در بسیاری از واکنش های مهم فیزیولوژیک همکاری می کند.

منابع امگا6 نیز بسیار گسترده اند و در انواع روغن های گیاهی مانند ذرت , آفتابگردان و .. وجود دارد.و در رژیم به مقدار فراوان مصرف می شود.و معمولا کمبود آن دیده نمی شود. همانطور که عنوان شد هر دو این گروه چربی ها برای بدن لازم و ضروری اند . اما رعایت نسبت مناسب میان مصرف آنها نیز بسیار پر اهمیت است. متاسفانه در مناطقی از جهان مانند ایران که مصرف ماهیان و محصولات دریایی پایین است نسبت مصرف امگا6 به امگا3 در حدود 20 به 1 می باشد . مسلما در چنین رژیمی مصرف چربی های سودمند امگا3 پایین است. در حالیکه بهترین نسبت مصرف میان این دو نسبت 4 به 1 امگا6 به امگا 3 می باشد . چنین نسبتی با مصرف حداقل 2 بار در هفته ماهی و محصولات غذایی دریایی بدست می آید .

نسبت پایین امگا3 به امگا6 در درازمدت با ریسک بالای ابتلا به سکته قلبی، سرطان، مقاومت به انسولین، اسم، بیماری لوپوس، اسکیزوفرنی، افسردگی، افسردگی های پس از بارداری، پیری زودرس، گرفتگی عروق، چاقی، دیابت، ارتروز و آلزایمر می شود. با مصرف 2-4 بار ماهی در هفته ریسک بیماریهای قلبی تا30% کاهش می یابد.

در کشوری مثل ایالات متحده امریکا که مسئله امنیت غذایی حل شده است, طبق آمارها در حال حاضر 99%افراد کمتر از حد نیاز امگا3 مصرف می کنند . پس انتظار این که در ایران نیز چنین مشکلی رابه صورت وخیم تر داشته باشیم دور از ذهن نخواهد بود.

نقش امگا3 دربدن

امگا3 در بدن به حدی مهم است که در مسیرهای مهم متابولیک بدن نقش دارد فعالیت آن از سطح سلولی با شرکت در ساختمان غشای سلولی آغاز می شود و سلامت غشا را حفظ می کند . ویژگی های غشای سلولی تحت تاثیر نوع چربی است که مصرف می شود . مصرف بالای چربی های اشباع باعث کاهش سیالیت و افزایش شکنندگی غشا می شود و زمینه بروز آسیب های سلولی و حتی بروز سرطان را در ابعاد سلولی فراهم می کند در حالیکه با مصرف چربی های سالم تر مانند امگا3 سلول ها در برابر آسیب ها بیمه می شوند. مصرف مقادیر کافی امگا 3 با کاهش سطح تری گلیسیرید ( نوعی چربی خون) همراه است.

کمبود امگا3 در بیماران عفونی و افرادی که به مدت طولانی در بیمارستان بستری هستند و یا به علت بیماری اشتهای ضعیفی دارند آنان را با خطر جدی تضعیف سیستم ایمنی و ایجاد التهابات روبرو می کند که می بایستی این نکته کاملا در نظر گرفته شود.

امگا3 همچنین نقش کلیدی در تولید ماده ای به نام پروستاگلاندین ها دارد که این مواد مسئول بسیاری از اعمال در بدن از تنظیم سیستم انعقاد یا لخته شدن خون تا تنظیم فشار خون, انتقال پیام های عصبی, عملکرد طبیعی مغزی و گوارشی., التهابات و پاسخ های آلرژیک و … می باشد.پروستاگلاندین های مختلفی در بدن تولید می شود که برخی از آنها خوب هستند و برخی التهاب زا . در مسیر تولید این ترکیبات نسبت بین امگا3 و امگا6 دریافتی نقش کلیدی ایفا میکند. تا بدن مواد ضدالتهابی بسازد یا مواد التهاب زا را بیشتر تولید نماید!

کمبود امگا3 در دوران جنینی بر رشد مغزی جنین و بینایی تاثیرات سوء دارد.

اخیرا ترکیبی به نام resolvines شناسایی شده است که این ترکیب در بدن از تبدیل امگا3 موجود در آبزیان به وجود می آید . این ترکیب مستقیما اثرات ضد التهابی در بدن به ویژه در مفاصل دارد و از شکل گیری ترکیبات التهابی جلوگیری می کند.به همین علت بیماران قلبی , دیابتی و افراد مبتلا به دردهای مفصلی که بسیار در معرض آسیب های سلولی در نتیجه استرس های اکسیداتیو هستند می توانند با مصرف مرتب محصولات دریایی امگا3 کافی به بدن خود برسانند. مطالعات نشان داده است که در آرتریت روماتوئید نیز

مصرف امگا3 با کاهش التهاب و درد در ناحیه مفاصل همراه بوده است.

امگا 3 و افسردگی

اثرات مفید امگا3 در درمان اختلالات روحی مانند افسردگی و اختلالات دو قطبی مشاهده شده است . لذا بسیاری از پزشکان در درمان بیماران خود امگا3 را نیز لحاظ می کنند.

محققان همچنین ارتباط میان وضعیت امگا3 و افسردگی پس از زایمان را مورد بررسی قرار دادند.دراین تحقیق میزان دوکوزاهگزانوئیک اسید در خون 380 زن استرالیایی 6 ماه پس از زایمان بررسی شد و مشخص گشت که افزایش 1 درصدی میزان آن در خون سبب کاهش 59 درصدی در علائم افسردگی می شود.در طول بارداری روزانه در حدود 2/2 گرم اسید های چرب ضروری به مصرف جنین می رسد درنتیجه پس از زایمان با کاهش میزانآنها در بدن مادر خطر ابتلا به افسردگی پس از زایمان افزایش می یابد.

اسیدهای چرب امگا-9 (اسید اولئیک)

اسید های چرب امگا9 مهمند اما در دسته اسیدهای چرب ضروری قرار نمی گیرند. ، زیرا بدن قادر است در صورت دسترسی به امگا 3 و 6 ها مقدار اندکی از آن را بسازد.

اسید اولئیک خطر سکته قلبی و گرفتگی عروق را کاهش داده و از بروز سرطان جلوگیری می کند.

منابع امگا9 عبارتند از روغن زیتون تصفیه نشده، زیتون، اووکادو، بادام، بادام زمینی، روغن کنجد، پیکان (گردوی آمریکایی)، پسته، بادام هندی، فنـدق، و….

ایا مکمل های اسیدهای چرب ضروری را میتوان مصرف کرد
با اینکه مکمل های مختلفی در بازار وجود دارند اما توصیه ما به شما همواره اینست که نیاز های غذایی خود را با غذا تامین کنید و اجازه ندهید که دارو غذایتان شود.

مکمل ها فقط در شرایط ویژه ای تحت نظر پزشک و یا به توصیه متخصص تغذیه قابل مصرف است. ضمن اینکه دوز بالای اسید های چرب ضروری ممکن است با برخی داروها تداخل دهد و این امر لزوم مشورت با متخصص را دو چندان می کند.

اگر به شما توصیه شد که مکمل مصرف کنید همواره به یاد داشته باشید که اسید های چرب نسبت به اکسیژن, حرارت و نور حساسند و می بایستی در ظرف دربسته در دمای اتاق و دور از نور نگهداری شوند . با نگهداری در شرایط نامناسب ضمن آنکه به علت اکسید شدن از ارزش آن کاسته می شود ترکیبات رادیکالی نیز ایجاد می شود