سرطان

بعد از بیماری های قلبی عروقی سرطان به عنوان اولین عامل مرگ و میر در بیشتر کشورها مطرح است. سالانه حدود 7 میلیون نفر در جهان در اثر ابتلا به سرطان جان خود را از دست می دهند و برآورد می شود تا سال 2020 شمار موارد جدید ابتلا به سرطان در هر سال از 10 میلیون نفر به 15 میلیون نفر برسد و حدود 60 درصد از این موارد جدید در کشورهای درحال توسعه خواهد بود.

      در کشورهای توسعه یافته سرطان های ریه، کولون، پستان و پروستات شیوع بیشتری دارند و در مناطق در حال توسعه سرطان های معده، کبد، مری، دستگاه ادراری تناسلی بیشتر شایع هستند. شیوع سرطان پستان در بیشتر کشورها در حال افزایش است. تغییر شیوه زندگی نیز در اکثر نقاط دنیا در افزایش شیوع سرطان موثر بوده است.

      واژه سرطان به فرآیند تکثیر کنترل نشده بافت ها اطلاق می شود. عوام مختلفی در بروز سرطان موثر شناخته شده اند. در حالی که مصرف دخانیات بزرگترین عامل ایجاد سرطان است اصلاح رژیم غذایی و انجام منظم فعالیت های بدنی، عوامل مهمی در پیشگیری و کنترل سرطان به شمار می روند.

      مواد غذایی می توانند نقش مهمی در مراحل مختلف بروز سرطان توسط عوامل سرطان زا داشته باشند. عوامل موتاژن مانند افلاتوکسین تولید شده توسط کپک ها و یا نیتروزآمین ایجاد شده در غذاهای حاوی نیتریت و یا نیترات در مرحله آغاز سرطان موثر شناخته شده اند.

      بعضی از عوامل غذایی با کاهش صدمه به DNA خاصیت ضد سرطانی دارند مانند مواد شیمیایی موجود دارچین و یا کلروفیلین موجود در کلروفیل ها

      بعضی دیگر از ترکیبات نیز با غیر فعال کردن مواد سرطان زا، خاصیت ضد سرطانی دارند مانند پپتیدگلوتاتیون و یا ویتامین E با خاصیت آنتی اکسیدانی خود و یا ویتامین C با نقشی که در مورد نیتریت ایفا می کند. مواد غذایی همچنین ممکن است منجر به پیشرفت و یا مهار سرطان شوند که اثر آن ها توسط تاثیری است که بر وضعیت سیستم ایمنی بدن می گذارند.

      عوامل غذایی که در پیشگیری از انواع سرطان موثر شناخته شده اند به طور خلاصه شامل موارد زیر هستند:

      سبزی ها به ویژه سبزی های برگ سبز، هویج و میوه ها منجر به کاهش موارد ابتلا به سرطان ریه، معده و روده می شوند. فعالیت بدنی نیز در کاهش بروز سرطان روده موثر شناخته شده است.

      چربی زیاد و رژیم غذایی و چربی های اشباع و حیوانی در احتمال افزایش شیوع سرطان پروستات موثرند. کیلوپن (گوجه فرنگی)، فیتواستروژن های سویا نیز از عوامل موثر در کاهش شیوع این سرطان هستند.

      به طور کلی سبزی ها، میوه ها، آنتی اکسیدان، فیتوکمیکال ها، سیر، پیاز، کاهش چربی دریافتی فیبر غذایی کنترل وزن و فعالیت بدنی در کاهش بروز انواع سرطان موثر شناخته شده اند.

      سالیسیلات موجود در بعضی از مواد غذایی مثل قارچ، کشمش، توت فرنگی، سیب، ادویه ها مثل آویشن، دارچین، نیز در کاهش خطر ابتلا به انواع سرطان موثرند.

      روش های طبخ و نگهداری مواد غذایی نیز در این زمینه موثرند. روش های نادرست طبخ مانند دوددادن، نمک سود کردن، حرارت دادن شدید مواد غذایی با ایجاد ترکیبات سرطان زا مثل هیدروکربن های پلی سیلیک و آمین های هتروسیلیک باعث افزایش شیوع سرطان می شوند. پری و پروبیوتیک های موجود در ماست و شیر از عوامل غذایی موثر در کاهش ابتلا به سرطان های دستگاه گوارش مثل سرطان معده هستند.

      از آن جا که عوامل غذایی علت حدود 30 درصد از موارد ابتلا به سرطان را در کشورهای غربی تشکیل می دهد می توان گفت رژیم غذایی پس از دخانیات دومین عامل قابل پیشگیری از سرطان به شمار می آید. در سال های اخیر شواهد زیادی مبنی بر ارتباط اضافه وزن و چاقی با انواع زیادی از سرطان ها نظیر سرطان مری، پستان و آندومتر به دست آمده است که خود به طور مستقیم با رژیم غذایی مرتبط است.

      از آن جا که تغذیه نامناسب، فقدان تحرک جسمانی، چاقی و مصرف دخانیات عوامل خطر مشترک در بـــروز بیماری های مزمن هستند. اجرای برنامه های پیشگیری از سرطان در قالب برنامه های ملی پیشگیری به شکل ادغام یافته با سایر بیماری های مزمن راهبر مناسبی برای کاهش شیوع این معضل بهداشتی است.