طب آیورودا چیست و چقدر معتبر است؟
آیورودا یکی از قدیمی‌ترین روش‌های درمانی کل نگر در جهان است که در آن تصور می شود سلامت انسان و جسم او وابسته به تعادل میان روح، بدن و ذهنش است.
آیورودا یکی از قدیمی‌ترین روش‌های درمانی کل نگر در جهان است که در آن تصور می شود سلامت انسان و جسم او وابسته به تعادل میان روح، بدن و ذهنش است.
آیورودا یکی از قدیمی‌ترین روش‌های درمانی کل نگر در جهان است که از نگاه علم پزشکی استاندارد امروز، یک طب جایگزین محسوب می شود. این طب باستانی بیش از 3000 سال قدمت دارد و منشأ آن به شبه قاره هند باز می‌گردد. مشابه بسیاری از روش‌ها و باورهای مردم این سرزمین، طب آیوردا نیز بر پایه باور آن‌ها شکل گرفته است. باوری که در آن سلامت انسان و جسم او وابسته به تعادل میان روح، بدن و ذهنش است. هدف اصلی طب آیورودا چیزی نیست جز سلامتی بدن و مقابله با بیماری‌ها. برخی از اصول این طب باستانی همچنان در جهان مورد استفاده قرار می‌گیرند. ولی آیا این روش واقعاً پاسخ گوی نیاز انسان‌های این زمان می‌تواند باشد؟ برای بررسی این مسئله، بهتر است ابتدا کمی بیشتر با طب آیورودا آشنا شویم.
اصول طب آیورودا
گروهی از دانش آموختگان طب‌های جایگزین بر این باورند که تمام جهان جاندار و غیر جاندار با یکدیگر در ارتباط و به هم متصل هستند. یعنی ذهن، بدن و روح هر فرد در هماهنگی با جهان اطراف بوده و سلامت و زندگی او تحت تأثیر آن است. در این نگاه، بیماری نتیجه هر نوع عدم تعادل در ارتباط انسان با جهان اطراف خود است. در واقع در این جهان بینی، تمام نواقص و اشکالات به جود آمده برای انسان، از جراحات بدن گرفته تا نقص‌های ژنتیکی، آب و هوا، افزایش سن، احساسات مثبت و منفی، همگی ناشی از ارتباط انسان با جهان اطراف هستند. در جهان بینی باستانی آیورودا اعتقاد بر این بود که هر فرد از 5 عنصر اصلی فضا، هوا، آتش، آب و خاک تشکیل شده است. همچنین در این پیشینیان بر این باور بودند که ترکیب این عناصر اصلی با سه عنصر اصلی حیات که دوشا ( dosha ) نامیده می‌شد، بدن انسان را تشکیل داده است. سه انرژی یا نیروی دوشا در واقع نیروهایی هستند که عملکرد بدن را کنترل می‌کنند. این نیروها شامل واتا دوشا (هوا و فضا)، پیتا دوشا (آتش و آب) و کاپا دوشا (آب و زمین) هستند. البته در این طب اعتقاد بر آن است که هر فرد ترکیبی منحصر به فرد از این سه نیرو را در خود دارد. همچنین تصور می‌شد یکی از این سه نیرو در هر فرد از سه نیروی دیگر قدرتمندتر بوده و ویژگی‌های اصلی و عملکرد و واکنش کلی بدن او را مشخص می‌کرده است.
در روش آیورودا تصور می‌شود واتا دوشا به‌طور کلی قدرتمندترین دوشا است. اگر عملکرد دوشا را با علم امروز منطبق کنیم، وظایفی مثل تقسیم سلولی، تنفس، گردش خون، کنترل قلب و مغز و بخشی از عملکرد دستگاه گوارش (دفع) مربوط به این نیرو می‌شود. بر همین اساس وعده‌های غذایی پشت سر هم، ترس و نگرانی، اندوه و خواب دیروقت شبانه از عوامل مختل کننده واتا دوشا در نظر گرفته شده بودند. همچنین با توجه به عملکردهایی که به این نیرو نسبت داده شده، مشکلاتی مثل تنگی نفس، بیماری‌های قلبی، بیماری‌های پوستی، روماتیسم و اضطراب از علائم عدم تعادل واتا دوشا تصور می‌شدند.
در باور آیورودا، نیروی پیتا دوشا مسئولیت کنترل هضم غذا، متابولیسم و ترشح هورمون‌های مختلف (مثل هورمون گرسنگی) را بر عهده دارد. در طرف مقابل خوردن غذاهای تند و ترش و قرار گرفتن بیش از حد در معرض نور خورشید از عوامل مختلف کننده در نظر گرفته می‌شدند. در نهایت بیماری‌هایی مثل فشار خون بالا، بیماری کرون و عفونت به اختلال در عملکرد این نیرو نسبت داده می‌شود.
عملکرد نیروی کاپا دوشا کنترل رشد عضلات، تأمین نیروی مورد نیاز بدن، استقامت، کنترل وزن و سیستم ایمنی است. خوابیدن در طول روز، خوردن بیش از حد غذاهای شیرین یا مصرف بیش از اندازه خوراکی و نوشیدنی‌هایی حاوی نمک و آب هستند کارکرد نیروی کاپا دوشا را بر هم می‌زند که نتیجه آن ابتلا به آسم، مشکلات تنفسی، سرطان، دیابت، حالت تهوع پس از خوردن غذا و چاقی است.
دیدگاه طب آیورودا در مورد درمان بیماری‌ها
طب آیورودا با برنامه درمانی متفاوتی برای هر بیماری مواجه می‌شود. متخصص این طب مسائلی مثل فیزیک فرد، وضعیت روحی و نیروهای اصلی موجود در بدن او را بررسی کرده و تلاش می‌کند با تعیین برنامه مناسب تعادل میان عناصر مختلف را برقرار کند. بنابراین هدف اصلی برنامه‌های درمانی در این روش طبی پاکیزه سازی بدن و از بین بردن هر نوع عوامل اختلال یا همان عدم تعادل در بدن است که به این فرایند پانکارما گفته می‌شود. این کار از طریق ماساژ، تصفیه خون، استفاده از روغن‌های دارویی، گیاهان دارویی و … انجام می‌شود.
آیا آیورودا مؤثر است؟
در برخی از ایالات کشور آمریکا استفاده از طب آیورودا قانونی است. هر چند هیچ گونه آموزش استاندارد یا گواهی نامه رسمی برای این کار وجود ندارد. بنابراین به‌طور کلی این طب جایگزین بر خلاف روش‌های مرسوم پزشکی، دستورالعمل تعریف شده و قابل بررسی ندارد. همچنین سازمان غذا و داروی آمریکا هیچ یک از محصولات یا روش‌های این طب را تائید یا حتی بررسی نکرده است! با نگاه دقیق‌تر به واکنش مسئولان حوزه پزشکی در این کشور می‌توان دید که در گذشته نه چندان دور، این طب به‌طور کلی در کشوری مثل آمریکا ممنوع بوده است. آیورودا تنها از سال 2007 به بعد رسماً در این کشور اجرا شد هر چند که هم چنان بیشتر پزشکان در مورد مزایا و معایب این روش غیرعلمی به‌شدت مردد هستند. به‌ویژه اینکه برخی مراکز رسمی در این کشور به علاقه‌مندان نسبت به عوارض جانبی این طب هشدار داده‌اند چرا که به نظر می‌رسد از هر 5 ماده دارویی مورد استفاده در طب آیورودا، 1 مورد از آن‌ها حاوی مواد و فلزات سمی مثل جیوه، آرسنیک و سرب است. این در حالی است که تحقیقات قبلی به‌وضوح مضرات این فلزات سنگین برای بدن و به‌خصوص کودکان را ثابت کرده است.
در نهایت، توصیه می‌شود پیش از استفاده از هر نوع روش درمانی غیرمرسوم مانند طب‌های جایگزین و کمکی، با یک پزشک مشورت کنید.
منبع: webmd
دیدگاه‌ها