نارسایی کلیه چیست ؟ در پروتئین اوری چه اتفاقی می‌افتد ؟ ( قسمت اول )
کلیه ها در بدن ما روزانه حدود 1 الی 2 لیتر ادرار تولید و از بدن خارج می‌کنند. شاید بتوان گفت مهمترین وظیفه کلیه ها در بدن حذف مواد زائد از خون و در عین حال نگه داشتن مواد ضروری برای بدن مانند پروتئین ها و گلوکز ( سوخت اصلی سلول های بدن و مغز ) می‌باشد. در واقع کلیه ها اجازه دفع پروتئین و گلوکز به داخل ادرار را نمی‌دهند؛ در نتیجه در شماری از بیماری های کلیوی مثل نارسایی کلیه مقادیر قابل توجهی پروتئین از راه ادرار دفع می شود. آلبومین نام پروتئینی در خون است که در انجام وظایف بی شماری از جمله حمل و نقل مواد مختلف در داخل خون نقش دارد. آلبومین فراوان ترین پروتئین خون می‌باشد که در حالت طبیعی به مقدار بسیار کم به داخل ادرار ترشح می‌شود. با این حال اگر به دلیل بیماری های کلیه مقادیر بیشتری از آلبومین یا دیگر پروتئین های خون در ادرار دفع شود، وضعیت بالینی به نام ( پروتئین اوری ) یا ( دفع پروتئین از ادرار ) اتفاق می‌افتد.
در پروتئین اوری چه اتفاقی می‌افتد ؟
کلیه ها، اعضایی فداکار برای بدن به شمار می‌روند! بیماری نارسایی کلیوی مزمن در مراحل ابتدایی علامتی برای بیمار ایجاد نمی‌کند چرا که کلیه ها در افزایش عملکرد خود در دفع مواد زائد بدن تطابق و تکامل بسیار خوبی دارند. به مرور زمان، به ویژه اگر بیماری همراه با فشار خون طولانی مدت یا دیابت نوع 1 و 2 همراه شود، آسیب به ساختار ( structure ) و عملکرد ( function ) کلیه آغاز شده و تغییرات غیر قابل برگشت بر جای خواهد گذاشت. در این حالت، فیلتر های اختصاصی برای جدا کردن مواد مختلف از خون و دفع آنها به داخل ادرار، که با کارایی بسیار بالایی عمل می‌کنند، از بین رفته و آلبومین و سایر پروتئین ها بدون غربال شدن وارد ادرار و از بدن دفع می‌شوند.
کمبود پروتئین ها در خون در مراحل ابتدایی از طریق آزمایش ادرار تشخیص داده می‌شود که علائمی بالینی مهمی برای بیمار محسوب می شود. ذرات پروتئین در خون باعث نگه داشتن مولکول های آب در کنار خود می‌شوند و در صورتی که سطح پروتئین های خون به دلیل دفع آنها در ادرار کاهش پیدا کند، آب از داخل رگ ها خارج شده و در درون بافت های اطراف تجمع پیدا می‌کند. بنابراین پف کردن اندام ها و قسمت های مختلف بدن به دنبال جمع شدن آب در بافت ها که ( ادم یا edema ) نامیده می‌شود، یک علامت مهم برای بیمار و پزشک اوست که شک به بیماری کلیه و پروتئین اوری را تقویت می‌کند. ادم از پا ها شروع شده ولی به تدریج با پیشرفت نارسایی کلیه و دفع پروتئین بیشتر، کل بدن را درگیر می‌کند. اگر دفع پروتئین از حد مشخصی در روز فراتر رود ( بیشتر از 3 تا 3.5 گرم در روز ) به آن ( سندرم نفروتیک ) اطلاق می‌شود. از آنجایی که پروتئین ها وظایف مختلفی در بدن مانند کمک به وضعیت انعقادی خون و شرکت در ایمن سازی بر عهده دارند، سندرم نفروتیک با دفع این پروتئین ها موجب خونریزی و ابتلای بیمار به عفونت های مختلف می‌شود. ادرار کف آلود نیز یک علامت مهم دیگر دفع پروتئین است.
علت های مهم ایجاد این وضعیت بالینی کدام است؟
هر عاملی که باعث شود فیلتر های کلیه تخریب و کار خود را درست انجام ندهند می‌تواند سبب این بیماری شود. البته باید توجه داشت که اگر رژیم غذایی حاوی پروتئین زیاد باشد دفع پروتئین از ادرار هم متقابلا افزایش خواهد یافت اما این موضوع معمولا علت پروتئین اوری بیماران نیست. پروتئین اوری در بیماری های زیر می‌تواند رخ دهد :
- فشار خون بالا : دفع پروتئین از کلیه در افراد مبتلا به فشار خون بالا نیز از اولین علائم نارسایی کلیه است.
- دیابت : هر دو نوع دیابت 1 و 2 به دلیل تاثیرات منفی خود بر عروق ریز و فیلتر های کلیه باعث خروج آلبومین از خون و پروتئین اوری می‌شوند.
- اختلالات وابسته به سیستم ایمنی : سیستم ایمنی در برخی از بیماری ها به اشتباه به بافت های خودی حمله کرده و آنها را از بین می‌برد. یکی از شایع ترین هدف ها برای بیماری های خودایمنی، کلیه و غشا های فیلتر کلیوی هستند که متاثر از حمله سیستم ایمنی تخریب شده و عملکرد خود را از دست می‌دهند.
بیماری ( لوپوس ) شایع ترین و مهمترین بیماری خودایمنی آسیب زننده به کلیه است که موجب پروتئین اوری قابل توجه می‌شود. - بیماری های عفونی و سموم نیز از طریق آسیب بافتی به کلیه علتی برای پروتئین اوری بیماران است.
علت های پروتئین اوری با شیوع کم ولی با اهمیت بالینی بیشتر شامل موارد زیر است :
- سرطان سلول های پلاسما یا مالتیپل میلوم
- مسمومیت حاملگی یا پره اکلامپسی
- تجزیه سلول های خونی ( همولیز ) یا سلول های عضلانی
- مصرف دارو های زیان آور برای کلیه مانند برخی از آنتی بیوتیک ها
دیدگاه‌ها